Is "Trick or Treat" een strafbaar dreigement?

Wat zegt de wet over bedreigingen?

In toepassing van artikel 327 van het Strafwetboek geldt dat:

Wie mondeling iemand onder een bevel of onder een voorwaarde bedreigt, met een aanslag op personen of op eigendommen waarop een criminele straf gesteld is, strafbaar is met een gevangenisstraf van zes maanden tot vijf jaar en met een geldboete van honderd euro tot vijfhonderd euro.

Artikel 330 van het Strafwetboek luidt:

Hij die mondeling iemand onder een bevel of onder een voorwaarde bedreigt, met een aanslag op personen of eigendommen waarop gevangenisstraf van ten minste drie maanden gesteld is, wordt gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot drie maanden en met geldboete van zesentwintig euro tot honderd euro.

Wanneer is een mondelinge bedreiging strafbaar?

Volgens de strafwet is een mondelinge bedreiging pas strafbaar wanneer volgende criteria zijn voldaan:

1. Iemand bedreigen: de bedreiging moet gericht zijn tegen een bepaald persoon;
2. Onder een bevel of voorwaarde: er moet een specifieke eis of een voorwaarde worden gesteld om iets af te geven of om iets al dan niet te doen;
3. Met een aanslag op personen of op eigendommen van een zekere ernst: het moet gaan om een bedreiging met een ernstig kwaad, bijvoorbeeld fysieke of morele schade aan een persoon of diens goederen.

Bijgevolg zijn dreigementen als ‘ik ga het huis in brand steken’ niet strafbaar zonder een bijhorende voorwaarde zoals bv. ‘als je bij me weg gaat’. Ook dreigen iemand ‘te verklikken bij de sociale inspectie’ is niet strafbaar, omdat het geen directe fysieke of morele schade impliceert.

De ernst van het dreigement beïnvloedt de strafmaat. Zo wordt het dreigement ‘ik ga je vermoorden als je niet…’ zwaarder bestraft dan de bedreiging ‘ik ga je mailbox hacken als je niet…’, omdat op moord een criminele straf staat, terwijl hacking strafbaar is met een gevangenisstraf van minimum zes maanden.

Dreigen met een aanslag op personen of op eigendommen waarop géén gevangenisstraf van ten minste drie maanden is gesteld, zoals bijvoorbeeld het dreigement om eigendommen te beschadigen of bekladden, is niet strafbaar.

Strafbaar opzet versus drijfveer

Zoals bij elk misdrijf is voor strafbaarheid vereist dat er sprake is van ‘strafbaar opzet’ bij de persoon die de bedreiging uit. Dit betekent dat de bedreiger ‘wetens en willens’ handelt.

Het motief van de bedreiger – of dit nu uit boosheid, wraak of als grap gebeurt – speelt geen rol in de strafbaarheid van de daad. Slechts bij de bepaling van de strafmaat kan het motief eventueel worden meegenomen.

Ernstige bedreiging

Niet enkel de aanslag waarmee wordt gedreigd moet een zekere ernst kennen, ook de bedreiging zelf moet ernstig zijn en leiden tot reële vrees voor een aanval. Deze ernst wordt objectief beoordeeld: het gaat erom of een redelijk persoon door het dreigement angst krijgt dat dit werkelijk zal uitgevoerd worden.

In de praktijk zal 'trick or treat' meestal niet gezien worden als een serieuze bedreiging. De speelse bedoeling en herkenbare culturele context maken dat een redelijk persoon dit niet als echt gevaar beschouwt. Hier schiet de ernst, zoals vereist in het Strafwetboek, duidelijk tekort.

Toch kunnen er uitzonderingen zijn, bijvoorbeeld wanneer iemand zich door de specifieke situatie werkelijk bedreigd voelt met een ernstig kwaad.

Geen daadwerkelijke uitvoering van de aanslag

Om strafbaar te zijn is het niet nodig dat de dreiging daadwerkelijk wordt uitgevoerd of zelfs kan worden uitgevoerd: het dreigement om een bepaalde aanslag te plegen is al strafbaar op zichzelf.

Omgekeerd betekent het feit dat een bepaald dreigement niet strafbaar is (bv. omdat de aanslag waarmee gedreigd wordt niet voldoende ernstig is), dat de uitvoering van deze aanslag onbestraft blijft.

Zo kunnen ‘tricks’ die de rust van iemand ernstig verstoren strafbaar zijn als belaging (artikel 442bis van het Strafwetboek), en worden ook het vernielen of beschadigen van onroerende of roerende eigendommen bestraft (zie bv. artikel 534ter en 528 van het Strafwetboek).